Aknanoik Husi Iliomar

Pue Mata Pue La Lora
(Oan Kiak Nain Rua)

Iha tempu uluk,moris familia ida iha foho ida.Iha familia ne’e sira iha oan nain rua no sira hela ho vida agrikultura.Tia ho tiu ne’e vida hanesan ema agrikultura .Loron nia laen ba hela to’os no kadaves toba iha to’os tamba to’os dook husi uma ka bairo sira hela ba.

Ikus mai tiu ne’e nia fen komesa moras no mate.Dificil ba tiu atu ba fali toos kontinua nia servico nudar ema vida agrikultura tamba oan nain rua sei kiik hela.Kadaves nia atu toba iha toos nune atu hadia lutu mos labele hanesan uluk ona tamba nia oan nain rua.

Bebeik nune loron ida,tiu ne’e komesa hanoin atu hola fali feto kiik.Ikus mai nia hakarak hola duni feto kiik husi bairo ne’ebe hanesan.Komesa ba kolia nia adat e ikus mai sira hola malu e sai fen laen tuir kultura moris.Tiu ne’e senti kontente ona tamba ema ne’ebe tau matan ba nia oan nain rua iha duni ona.

Sira rua moris hamutuk sai fen ho laen ona.Komesa udan wen atu besik monu rai, laen husu ba nia fen kiik atu ba lere to’os iha sira nia to’os ne’ebe dok husi uma sira hela ba.

Nia oan mane naran Raidi no oan feto kiik hela.Antes atu ba nia hameno hela ba nia fen kiik hodi ajuda tau matan ba nia oan nain rua.Nia fen kiik hatan diak tebes e nia mos tau fiar hodi kontinua ba to’os.To’o iha to’os tiu ne’e hanoin nia oan sira rua ho mata wen tamba sei kiik hotu.Oan mane ne’e neon iha ona maibe oan feto sei kiik hela.

Tiu ne’e la hanesan uluk ona bainhira nia fen boot sei moris nia nunka mais fila cedu tamba nia fiar katak nia fen bele tau matan ba nia oan sira. Sentimentu ida ne’e halo nia sempre fila.Bainhira nia fila mai nia oan mane ho pan feto sempre kontenti no hakuak nia pai.Ikus mai atu hadia lutu iha to’os no lere to’os nia husu ba nia fen kiik atu komprende nia e ikus nia fen kiik mos aseita.

Tiu ne’e komesa hakuak nia oan nain rua hodi tempu badak husik sira ba halo to’os hadia lutu.Ikus nia fila kotuk ba ona to’os.Nia oan nain rua hateke deit husi dook no kiik komesa tanis hare’e tuir nia apa.Liu tiha loron balu deit feen kiik komesa foti hahan sira iha uma lori ba nia familia sira.Besik deit loron hirak deit nia komesa siak labarik sira no la fo hahan.Raidi boot oituan ona,nia iha sentimentu ona hatene ona saida mak at no diak.Nia feton nein hatene buat ida tamba kiik hela.

Ikus nia laen fila mai uma tamba besik udan monu rai.Too mai uma laen hare’e hahan menus ona maibe nia pasiencia.Nia ona sira ita hare’e ba la kontente.Fen kiik finzi ona istima los oan sira iha nia apa nia oin.

Liu tiha loron rua nia laen komesa ba fali ona to’os.Nia fen finzi los hadomi oan sira iha nia aman nia oin.Ikus mai nia aman mos fila kotuk ba ona to’os.

Komesa loron ida ne’e nia fen kiik komesa hare’e nia oan sira la diak e baku hela deit no kastigo la fo han no hemu ikus mai labarik nain rua hamlha.Sira tua loron kesi kabun ate nia inan kiik obriga sira ba han ho fahi.Raidi boot ona no nia hatene ona hahan ne’ebe sira han laos ema nia hahan maibe fahi nia hahan taun nia la han no hakuak nia alin tanis deit.

Loron ho kalan sira la tahan ona ikus Raidi dada nia feton sira rua ba tur iha we matan ida tamba nia Alin hamrok.Ikus mai Raidi hetan buah fuan ida e nia komesa kee rai kuak hodi kuda buah ne’e. Hakfodak buah moris derepenti deit e ikus nia ba tur iha nia kelen hakfodak buah ne’e derepenti as.Nia feton hare’e ba nia feton hakilar no tanis dehan ona maun tun ona ba.Nia maun nonok la senti nia katak buah hun komesa as ona.

Hakfodak buah ne’e as to’o ona lalehan e nia alin tanis hakilar los.

Depois nia alin tanis hakilar mak,hakfodak ema hotu halai mai.Nia alin hatudu buah hun dehan Raidi husik hau mesak nia lain halerik ba vizinho.Nia inan kiik finzi la hatene.Nia la precupa e ema hotu buka katana ho baliu atu ta buah hun.Vizinho balu halai ba buka nia aman nia to’os no bainhira sira ba hato’o nia aman hare’e buah hun nia tutun to’o nia lalehan.

Nia aman fila husi to’os ho mata wen nakonu bainhira vizino sira tatoli ba nia katak labarik buah hun lori besik lalehan nia e ita nia maluk sira ta dadauk buah hun ne’e.Nia aman prepara kedang katana no tesi aitarak tuir dalan.Inan kiik finzi ba we matan no tanis ema hotu trata nia.Nia aman to’o ho to’o buah hun ema tesi mos monu no oan to’o ona lalehan.nia aman tanis bolu oan feto no hakuak pois lori nia oan feto fila ba uma.Mak nia baku nia fen lori aitarak ate nia fen halai ba mate ita we matan e nia ba bolu nia rian sira nune bele foti nia Alin ba halo maibe ida nein ba.Ikus katuas ba tur tanis iha we matan tanis teristi to’o mate deit hau we matan besik buah hun.

Nia Alin feto tanis no halerik bebeik iha nia uma.lori tempu naruk.

Raidi to’o lalehan la hatene atu ba iha ne’ebe.Ikus nia ba tur iha we matan no avo feto ida mai Husi to’os.Nia komesa bolu ona Raidi dehan ano ita mai Husi ne’ebe ? Raidi hatan dehan hau la hatene avo hau mai husi ne’ebe ! Anin mak lori hau mai ka,udan mak lori hau mai ka e loro matan mal tiru hau mai hau mos la hatene.Raidi iha kadeli ida bainhira nia tama ba lalehan iha nia liman.Avo ne’e husu ona sei o iha ne’e familia laiha taun tuir hau mai ita ba hela ho hau tamba hau mos ferik ona no hela mesak.

Raidi tuir deit ona e ikus nia ba hela primera ves kalan ne’e sira rua atu han maibe pois nia hare’e hahan iha lalehan avo feto ne’e suru fali nortel ba nia.Tuan nia finzi dehan ba nia avo dehan oras mak hau han.Ikus kalan boot nia tisi tiha nia wen no fakar ba nia luhu.Bebeik nune nia mos lakoi bosok nia hatama kadeli ba nia ibun husu hahan e hahan mosu mai taun nia esplika ba avo dehan agora ba oin avo han deit hahan ida ne’e.Tempu ba bebeik ikus Raidi boot ona sai mane klosan ona.

Loron ida nia ba we matan nia hare’e liurai nia oan feto bonita ida nia fuan komesa mosu sentimentu.Sira kuru hotu we sira mos ba nia uma ho nia ajudante sira.Raidi komesa hit we no fila mai nia husu ona nia avo feto dehan,avo ohin hau hare’e feto bonita ida Iha we matan.
Avi feto esplika ona,Raidi keta buka moras tamba nia Liurai nia oan feto.

Loron ida avo ba tiha to’os Raidi komesa nakfila an ba asu aman ida no ba toba iha we matan.Liurai nia oan feto nia ajudante sira mai atu kuru we,nia finzi hatenu no atu tata sala liurai nia oan feto nia ajudante. Ajudante sira tauk no halai ba uma hodi kesar ona ba Liurai.Ohin ami atu ba kuru we ba Naylou maibe asu aman ida toba iha we matan no hatenu los mai ami no atu tata salah ami.Rona ida ne’e Liurai nia oan feto mos dehan husik imi tuir hau ita ba hare’e asu ne’e.

Bainhira sira to’o mai Raidi nakfila ba mane bontio e ikus Naylou ba matan monu ona ba Raidi.Naylou dehan ona desculpa ohin hau nia alin sira mai atu kuru we maibe dehan asu aman ida siak los iha ne’e. Raidi hatan ina,lae hau ohin kedang iha ne’e maibe hau la hare’e asu.

O nea,taun obrigada !

Sira rua komesa toman malu no namora malu,ikus nia husu lisensa ba avo feto hakatak atu ba prenda avo feto hakfodak.O kuinese nia iha ne’ebe ?

Raidi hatan dehan ami rua tuir malu ona Avo.

Hai kleur ona avo.

Avo dehan sira foin karun oan ita osan no animal mos laiha.

Raidi dehan nia avo aseita ka lae?

Avo hanoin Raidi la hanesan ema seluk ona e hanoin hanesan oan rasik.Ikus Raidi uja nia kadeli tau ba ibun kuda ho karau,derepenti barak ona no muda hotu avo nia kintal sai hanesan rezidensia Liurai no kria to’os buat hotu kompletu.Ikus avo sai hanesan nia inan lori nia ba atu prenda Liurai husu folin kotu nia sira entrega kedang.La kleur sira rua hola malu no iha oan.Raidi kria buat hotu diak ba avo.

Ikus Raidi komesa husu ba nia banin ho avo feto atu fila mai mundo ho nia fen ho nia oan.Avo mos hanoin los nia to’o tanis maibe Raidi dehan sei lao ba mai hodi hare’e Avo.Tamba kadeli ne’ebe nia hetan hanesan milgre ida bele loke taka odamatan lalehan.ikus nia atu fila mai mundo depois tinan barak nia laran.

Pois odamatan lalehan nakloke nia halo fen oan sai daun prega ba nia ropa hodi tuni mai mundo.Madrugada sira to’o iha larisula manu aman ida semo mai besik sora nia uma hodi kokorekok Raidi mai ona larisula.

Nia feton hader mai duni dehan manufuik manu badiu hokorek dook ba tamba Raidi ba kleur ona husik mundo ne’e.Feton ida uluk tanis nunka haris fuk mos sai belit malu,teristi tinan barak nia laran hein nia maun.

Kokoreike Raidi mai ona iha larisula asasula.Nia feton hatan tan manu badiu hakilar dok iha ne’eba.Hakfodak besik naroman nia halo nia fen sai ema fali ho nia oan e haruka hein tamba nia atu ba uluk uma.To’o iha uma nia dehan dehan lisensa uma nian ?

Nia feton hatan se mak ne’e ! Uma nain mate hotu ona.

Raidi dehan ne’e hau Raidi nia alin hakfodak langsung manu husi hafal . Sira rua hakuak malu tanis no nia alin konta katak Pai mae mate hotu ona .E nia buka we hamos nia alin sui nia alin nia fuk ikus Raidi ba fali halo hun lori fen oan mai ema hotu hakfodak.Pois Raidi halibur komunidade hodi halbur nia inan aman nia ruin no halot hotu sira mos moris iha mundo ona.

Husi Dev.Seixas